Hedeflerin aşamalı sınıflandırılmasıdır. Bloom taksonomisine göre yapılır.
A. Bilişsel Alan, B. Duyuşsal Alan ve C. Devinişsel Alan olarak üçe ayrılır.
A. Bilişsel Alan
Bilgi: Bilgiyi olduğu gibi tekrar etmek. Öğrenme, hatırlama, tanıma; öğrenci kendinden bir şey katmıyor. Örnek: Kan basıncının oluşumu ve ölçüm bilgisi, sınıf kurallarını söyleme, kavramların kitaptaki tanımını söyleme.
Kavrama: Bilgiyi kendi cümleleri ile ifade etme kendisine ait örnekler vermek. Bir cümleyi öğelerine ayırabilme. Bir konunun temel özelliklerini kestirebilme.
Uygulama: Bilgileri yeni bir sorunun çözümünde kullanma. Bilgileri yeni duruma uygulama. Örnek: Bir kişinin kan basıncını ölçme. Bir matematik problemini çözme. Cümleyi öğelerine ayırma.
Analiz ( Çözümleme ) : Parçalara ayırma, parçalar arasındaki farklılıkları bulma, benzerlik ve farklılıkları buma, ilişkileri saptama. Birey durumu kendisi çözümler. Başkasının bilgilerini tekrarlamaz. Akıl yürüterek sonuca ulaşır.
Sentez: Çözümlemenin karşıtı. Küçük parçaları birleştirerek yeni bir şey ortaya çıkarmak. Orijinal bir fikir üretmek. Yeni fikirler ekleyerek yeni şeyler ortaya çıkarır.
Değerlendirme: Bir ürünü belli ölçütlere göre eleştirme. Sentez sonucunu değerlendirme. İç ve dış ölçütlere göre değerlendirme.
B. Duyuşsal Alan
Alma: Kişi, nesne ve olguların farkında olmazsa, ona karşı hiç bir davranış geliştiremez. Bu basamaktaki davranışlar, bilişsel alanın bilgi basamağındaki hatırlama davranışına karşılıktır. Çevredeki uyarıcılara dikkat etmektir. Örnek: KPSS sınavı için hangi yayınları seçeceği konusunda dikkatli olmak, trafik kurallarının farkında olmak.
Tepkide Bulunma: Bu basamakta genellikle ilgiler söz konusudur. Kişi uyarıcılara bilinçli tepkide bulunur ve onlarla ilgilenir, uyarıcıları arar, onlarla bir arada bulunmaya isteklidir ve üstelik bu işten zevk alır. Kişi uyarıcıya karşı uysallık, isteklilik gösterebilir. Tepkide istekli olmak, zevk almak. Örnek: Bir konuda yardımcı olmak, trafik kurallarına uymada istekli olmak.
Değer Verme: Bu basamakta hedefler; tutum, inanç ve değerlerle ilgili olabilir. Kişinin uyarıcılara karşı nasıl bir tepkide bulunacağı bu basamakta kestirilebilir. Kabullenme, taktir etmek. Örnek: Trafik kurallarının önemini taktir etmek.
Örgütleme: Bu basamakta kişi, yeni değerler, duyuşsal alanla ilgili yeni örüntüler oluşturur. Bu basamağa deyin hep başkalarınca ya da toplumca oluşturulan değerleri benimsemiş, savunmuştu. Oysa bu düzeyde, hem başkalarınca ve toplumca oluşturulan değerleri, hem de kendisince benimsenip savunulanları irdeler. Aralarındaki ilişkilere bakar ve bir sonuca varır. Sonunda kendi içinde çelişmeyen yeni bir değerler sistemi oluşturur.
Örnek: Trafik kurallarına uymada kararlı oluş.
Kişilik Haline Getirme: Kişinin bu basamaktaki davranışları onun karakterini yansıtır. Bir bakıma dünya görüşünü, yaşam anlayışını ortaya koyar. Kişinin tüm yaşamı boyunca oluşturduğu duyuşsal özelikleri, bu basamakta hem tutarlı olmuş hem de kapsam bakımından genişlemiş ve zenginleşmiştir. Artık kişinin davranışları büyük bir olasılıkla kestirilebilir.Yeni değerler sistemi ile tutarlı tepkide bulunmaktır. Örnek: Trafik kurallarına uymayı alışkanlık haline getirme.
C. Devinişsel Alan
Algılama (Uyarılma): Bu basamakta kişi, doğru becerinin nasıl yapıldığını önce dikkatlice izler; sonra o davranışı yapmak için hazırlanır. Bu nedenden dolayı, devinişsel alanla ilgili davranış modelleri veya örnekleri kişiye önce gerektiği gibi sunulmalıdır. Davranışları izleme, belirli bir hareket için hazır bulunma ( farkına varma, belirleme, hareket etme). Örnek: Amuda kalkma hareketini gerçekleştirmek için vücut hareketlerini gözlemleme.
Kılavuzla Yapma: Bu basamakta bir iş ya da işlemin tümünü oluşturan işlem basamaklarını, öğrencinin işin gerektirdiği sıraya göre, öğretmenle beraber yapması söz konusudur. Kılavuzlayanla birlikte yaptıktan sonra, öğrenci modelini, örneğini, yapılanları göz önüne alarak kendi kendine yapmaya yönelir. Taklit etme, yardımla yapma. Örnek: Öğretmen yardımıyla amuda kalkma.
Beceri Haline Getirme: Kişi, bu basamakta becerili insan durumuna gelir. Hedef davranışları kendi başına, hiç kimseden yardım almadan, o işin gerektirdiği nitelikte yapar. Daha sonra hem gereken nitelikte, hem de belirtilen zamanda işi yapıp ortaya koyar. Alışkanlık haline getirme, belli bir yeterlilik derecesine ulaşmak. Örnek: Amuda kalkma hareketini istenilen nitelikte yapmak.
Duruma Uydurma (Örüntü): Kişi, beceri haline getirme basamağında kazandığı davranışları, devinişsel özellikleri ağır basan yeni bir problem durumunda kolayca uygular. Bu düzeyde önceden kazanılan becerilerin alana genellemesi söz konusudur. Örneğin; belli bir tür keman çalan bir öğrencinin viyolonselle ilk kez karşılaştığında, onu da bir iki deneme sonunda kolayca çalmasında olduğu gibi. Hareket biçimini bir sorunu çözmek için değiştirme. Beden eğitimi dersinde kazandığı becerilerle akrobasi hareketleri yapma. Transfer edebilme.
Yaratma: Bu basamak, özellikle bilişsel alanın sentez, basamağıyla iç içedir; fakat burada devinişsel alanla ilgili nitelikler ağırlık taşır. Yaratma, yeniden ortaya koyma, benzeri olmayanı yapma, devinişsel özelikleri ağır basan orijinal, benzersiz, yeni davranış örüntüsü oluşturma işidir
Yeni bir problemi çözmek için yeni bir hareket biçimi yaratma. Yeni bir amuda kalkış kompozisyonu oluşturabilme.
Hiç yorum yok:
Yorum Gönder